تولیدات دانش بنیان
دکتر کامران صفوی، رئیس منطقه دو زیست‌بوم فناوری دانشگاه آزاد اسلامی (استان‌های اصفهان، یزد و مرکزی) در گفت‌وگو با خبری در اصفهان با اشاره به شعار سال ۱۴۰۱، اظهار کرد: مباحث مبتنی بر علم و دانش که می‌تواند به اشتغال‌زایی منجر شود، بیشتر دانشگاهیان را دربر می‌گیرد. در واقع، اساتید، دانشجویان و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی از جمله گروه‌هایی هستند که نقشی کلیدی در تحقق شعار سال دارند، چون تولید دانش‌بنیان به مهارت، تخصص و علم نیاز دارد که بیشتر در دانشگاه‌ها تحقق پیدا می‌کند. بنابراین، باید دانشگاهیان را به سمت تولیدات دانش‌بنیان هدایت کرد.
دکتر کامران صفوی افزود: شرکت‌های دانش‌بنیان از سال ۱۳۸۹ در کشور شکل گرفتند و دولت برای راه‌اندازی و حمایت از این شرکت‌ها، برنامه‌های خوبی اجرا کرد که در قالب قانون تصویب شد و تاکنون ۱۱۰ قانون برای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان تصویب شده است که بسیار راهگشا بوده و حمایت‌های زیادی اعم از معافیت‌های مالیاتی و گمرکی، تأمین اجتماعی و بیمه را شامل میشود. بنابراین، با توجه به شعار سال ۱۴۰۱ باید افزایش تعداد شرکت‌ها، فعالیت‌ها و تولیدات دانش‌بنیان در دستورکار قرار گیرد. وقتی تعداد شرکت‌های خصوصی دانش‌بنیان در کشور افزایش می‌یابد، خود به خود رشد اقتصادی بیشتر و نرخ بیکاری کمتر میشود و چون محصولات تولیدی این شرکت‌ها تکنولوژی بالایی دارد، می‌تواند در افزایش عزت و اعتماد به نفس ملی نیز مؤثر باشد.
رئیس منطقه دو زیست‌بوم فناوری دانشگاه آزاد اسلامی اضافه کرد: شرکت‌هایی که تأییدیه دانش‌بنیان بودن محصول خود را از معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری دریافت کنند، از تمام حمایت‌های ۱۱۰ قانونی که به آنها اشاره شد، می‌توانند استفاده کنند. این شرکت‌ها در حال حاضر به دو نوع نوپا و تولیدی تقسیم می‌شوند که این تقسیم‌بندی براساس احراز یک‌سری ملاک‌ها صورت می‌گیرد. عنوان دانش‌بنیان به شرکتی اطلاق میشود که از سطح فناوری متوسط به بالا برخوردار باشد، حداقل نمونه‌ای آزمایشگاهی از محصول خود تولید کرده و این محصول مبتنی بر تحقیق و توسعه باشد. بعد از این مرحله، بر اساس اینکه شرکت مربوطه فروش داشته است یا خیر، به نوپا یا تولیدی تقسیم میشود و می‌تواند از حمایت‌های موجود استفاده کند.
لزوم ارتباط صنعت و دانشگاه برای تحقق شعار سال
دکتر کامران صفوی درباره سازوکارها و زمینه‌های تحقق شعار سال، گفت: صنعت باید نیازهای خود را به دانشگاه‌ها و مراکز علمی اعلام کند. در بسیاری از مواقع باید برای چالشی که وجود دارد، محصول تولید کنیم. درصد زیادی از محصولات مصرفی در صنایع، کارخانجات و کشاورزی، وارداتی هستند و نیاز است که در داخل کشور تولید شوند. بنابراین، محصولات مورد نیاز باید اعلام شود و دانشگاه‌ها برای تولید آنها برنامه‌ریزی کنند. یکی از بهترین موارد برنامه‌ریزی در این خصوص، این است که پایان‌نامه‌های دانشجویی و طرح‌های پژوهشی اساتید دانشگاه‌ها در مسیری قرار گیرد که راه‌حل مشکلات کشور در قالب شکل‌گیری شرکت‌های دانش‌بنیان و تولید محصولات مورد نظر ارائه شود. در کنار اعلام نیازها از سوی صنعت، دانشگاه‌ها و دستگاه‌های اجرایی نیز باید به احصای این نیازها بپردازند.
دکتر کامران صفوی تصریح کرد: وقتی این ارتباط میان صنعت و دانشگاه شکل گرفت، در مرحله بعد برای تولید محصولات صنعتی و نیمه صنعتی نیاز به حمایت یک‌سری دستگاه‌ها و ارگان‌های دیگر نیز وجود دارد، مثل سازمان غذا و دارو، دانشگاه‌های علوم پزشکی، وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان حفاظت محیط‌زیست که می‌توانند به تسهیل کار و صدور مجوزها کمک کنند. اگر همه حلقه‌های این زنجیره دست به دست هم دهند، می‌توان شاهد جهش تولید بود.
دکتر کامران صفوی بیان کرد: اکنون شش هزار و ۶۰۰ شرکت دانش‌بنیان در کشور وجود دارد که از این تعداد، چهار هزار و ۳۰۰ شرکت از نوع تولیدی و دو هزار و ۳۰۰ شرکت نیز نوپا هستند. افزایش تعداد این شرکت‌ها در سال‌های اخیر اتفاق افتاده است و همواره روند رو به رشدی در خصوص شرکت‌های دانش‌بنیان داشته‌ایم، ولی چالش عمده‌ای که این شرکت‌ها با آن مواجهند، بحث صدور مجوزها برای تولید و تأمین اعتبار و تسهیلات است. اگر محصولی به فضای کارخانه نیاز داشته باشد، تأمین هزینه‌های راه‌اندازی آن برای شرکت دانش‌بنیانی که چند دانشجو یا فارغ‌التحصیل دانشگاهی آن را اداره می‌کنند، بسیار سنگین است.
رئیس منطقه دو زیست‌بوم فناوری دانشگاه آزاد اسلامی در پاسخ به این سؤال که طرح‌هایی نظیر توسعه مشاغل خانگی چقدر می‌تواند در تحقق تولید دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین مؤثر باشد، گفت: بعضی از محصولات تولیدی این امکان را ندارند که دانش‌بنیان تلقی شوند، یعنی ماهیت آنها به‌گونه‌ای است که ویژگی‌های دانش‌بنیان بودن را ندارند. در چند سال اخیر، مفهوم جدیدی با عنوان شرکت‌های خلاق در معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری شکل گرفته است که در همین رده قرار می‌گیرند، یعنی مبتنی بر خلاقیت و هنر فردی هستند و به همین دلیل، به راحتی قابل کپی‌برداری نیستند. این محصولات از رقابت‌پذیری بالایی در سطح ملی و بین‌المللی برخوردارند و فروش زیادی دارند، بنابراین معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری نگاه ویژه‌ای به این محصولات داشته و یک‌سری تسهیلات برای تولید آنها در نظر گرفته است. بسیاری از حرفه‌های موجود در طرح توسعه مشاغل خانگی نیز می‌تواند زیرمجموعه شرکت‌های خلاق قرار گیرد که هم برای رشد اقتصادی و هم برای اشتغال‌زایی حائز اهمیت هستند.
